I.3.10. Przygotowanie i uruchomienie projektu interdyscyplinarnego i międzydziedzinowego projektu badawczo-dydaktycznego pt. Archeoorientalistyka – fiszka
Realizacja celu IDUB
- Podniesienie wpływu działalności naukowej prowadzonej na UW na rozwój światowej nauki
- Wzmocnienie współpracy badawczej z instytucjami badawczymi o wysokiej renomie, szczególnie w ramach POB
- Doskonalenie jakości kształcenia studentów i doktorantów na kierunkach związanych z POB
- Podniesienie międzynarodowego znaczenia uczelni
Nazwa POB/Grupy działań
Opis działania
Ogólny cel działania
Celem działania jest przygotowanie i wdrożenie interdyscyplinarnych badań nad kulturami dawnymi poprzez połączenie badań nad artefaktem (archeologia) i nad tekstem (orientalistyka). Interdyscyplinarne badania pozwolą nie tylko na rekonstrukcję różnych aspektów dawnych kultur, lecz także przyczynią się do głębszego zrozumienia, czym jest człowiek w jego kulturowych, społecznych i środowiskowych uwikłaniach.
Założenia działania i uzasadnienie
Działanie opiera się na dwóch założeniach. Pierwszym jest założenie, że jedną z kluczowych kwestii pozwalających wyjaśnić funkcjonowanie społeczeństw w przeszłości jest łączenie różnych, dotychczas stosowanych oddzielnie, metodologii pozwalających na badanie artefaktów kulturowych. Artefakty te różnią się istotnie charakterem i znaczeniem, obejmując tak różne zjawiska jak szeroko rozumiane obiekty (budowle, przedmioty użytkowe, manuskrypty itd.), jak i znaki komunikacyjne (graficzne/niejęzykowe i językowe), dlatego w każdym przypadku do ich badania muszą być użyte metody dostosowane do rodzaju informacji i postawionego pytania badawczego. Każda z metodologii otwiera inną perspektywę i rozumienie przedmiotu, a ich połączenie pozwala na bardziej całościowe jego ujęcie. W prowadzonych badaniach stosowane będą metody i teorie archeologiczne, kognitywne, tekstologiczne wraz z badaniami terenowymi, uzupełnione zastosowaniem nowych technologii. Zgodnie z drugim założeniem, zrozumienie przeszłości danej kultury wpływa w istotny sposób na rozumienie jej obecnej sytuacji. Znaczenie badań archeoorientalistycznych jest nie do przecenienia w wypadku prób zrozumień myślenia i zachowań kultur nieeuropejskich, z którymi (i między którymi) porozumienie międzykulturowe jest trudne lub wręcz niemożliwe: przyczyny tego stanu rzeczy leżą w tradycji, przechowanej w znakach i tekstach.
Cele szczegółowe
Celem zatem działania jest przygotowanie i uruchomienie międzydziedzinowych i multidyscyplinarnych projektów badawczych, które podejmą problemy badawcze o potencjale naukowym i o istotnym znaczeniu kulturowo-społecznym, pozwalającym na zrozumienie ludzkich sposobów wyrażania myśli i kultury, zarówno w ujęciu synchronicznym, jak i diachronicznym. Początkowe badania będą dotyczyły wybranych, istotnych dla studiów nad dziejami człowieka obszarów, na których naukowcy afiliowani na UW są już obecni (np. Egipt, Sudan, Etiopia, Armenia), z możliwością poszerzenia ich zakresu w miarę rozwoju współpracy. W efekcie działania powstanie międzynarodowa sieć badawcza, w skład której wejdą wiodące ośrodki naukowe na świecie zajmujące się wspomnianą powyżej tematyką (archeologia, orientalistyka, lingwistyka kognitywna, historia, historia sztuki, religioznawstwo, socjologia politologia, jak również badania nad niewerbalnymi systemami komunikacji oraz neuronauki). Przewagą UW w tym zakresie jest fakt, że posiada zarówno wybitnych badaczy z obszaru archeologii, jak i orientalistów, których pola badawcze zazębiają się terytorialnie i/lub tematycznie. Kluczowym elementem strategii jest pozyskanie kompetentnych badaczy z regionów, w których prowadzone są badania. Wsparcie dla tych prac będą stanowić Stacje Badawcze Uniwersytetu oraz naukowcy już prowadzący projekty w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki, co znacznie ułatwi wyszukiwanie najbardziej odpowiednich kandydatów, z jednej strony gwarantujących wysoki poziom badań, z drugiej – już włączonych w sieci badawcze w regionach objętych badaniami prowadzonymi przez UW. Przewidywane jest także nawiązanie współpracy z krajami, w których archeologia się rozwija, a z którymi współpraca dotąd nie była zbyt aktywna (np. Indie, kraje Azji Środkowej). Sieć oparta na zespołach badawczych funkcjonujących w różnych uczelniach powinna uzyskać zdolność do pozyskiwania grantów w latach 2021-2022.
Istotnym aspektem omawianego działania jest rozbudowa infrastruktury badawczej do interdyscyplinarnych badań specjalistycznych. Ich kształtowanie ma związek z obecnym potencjałem archeologii oraz orientalistyki na UW, który chcemy konsolidować i rozwijać w oparciu o nowe technologie, ale odnosi się także do potrzeb badawczych wśród naszych partnerów dla rozwoju wybranych obszarów analiz specjalistycznych. Planowane jest stworzenie laboratorium mikroskopowego przeznaczonego do analiz źródeł archeologicznych oraz rozbudowa laboratorium bioarcheologicznego. Wysokiej jakości aparatura umożliwi prowadzenie badania szerokiego spektrum źródeł z różnych surowców (np. kamień, metal, drewno, kość, poroże, skóra, tekstylia), pod kątem identyfikacji śladów użytkowania (analiza funkcjonalna), sposobów produkcji (analiza technologiczna) oraz śladów podepozycyjnych (analiza tafonomiczna). Poza wyposażeniem, istotnym elementem rozwoju laboratorium będzie wsparcie działań wpływających na upowszechnianie wyników badań oraz podnoszenie kompetencji osób związanych laboratorium (pracowników, stażystów, studentów). Dotyczy to także badaczy z innych instytucji odbywających na Uniwersytecie staże lub pobyty studyjne.
Działane przewiduje podprojekty, jednakże punktem wyjścia i spoiwem będzie projekt “Systemy władzy” (tytuł roboczy). Jego celem jest zbadanie, w jaki sposób konstruowano pojęcie władzy w wybranych obszarach kultur dawnych i współczesnych. Źródłem do badania będą znaki niewerbalne (artefakty archeologiczne i inne znaki niejęzykowe) oraz teksty. Interesuje nas rekonstrukcja sposobów myślenia o władzy oraz jej społeczny wyraz. Oba te zadania są możliwe do realizacji dzięki wspólnej interdyscyplinarnej analizie znaków.
Realizacja projektu będzie przebiegać dwutorowo pod względem czasu powstania badanych źródeł: źródeł dawnych, zachowanych w artefaktach archeologicznych oraz tekstach z jednej strony oraz źródeł współczesnych (teksty i znaki niewerbalne, zarówno obiekty, jak i zachowania ludzi). Możliwość interdyscyplinarnego podejścia (archeologia, historia, socjologia, politologia, lingwistyka kognitywna, neuronauki) pozwoli na zrozumienie kulturowych uwarunkowań pojęcia władzy i jej społecznych wyrazów, jak również ciągłości pewnych form myśli i kultury.
Jednym z podstawowych założeń działania jest strategia publikacyjna, przewidująca wymaganie, ale jednocześnie wsparcie publikowania wyników badań w formie afiliowanych na UW artykułów w rozpoznawalnych, wysoko punktowanych czasopismach. Należy podkreślić, że zaproponowane łączenie pól badawczych poszerzy grono potencjalnych odbiorców publikacji, a co za tym idzie, zwiększy możliwości wyboru czasopism, w których będą składane artykuły.
Zadania szczegółowe
- zakup aparatury badawczej i organizacja laboratoriów
- stworzenie zespołu do interdyscyplinarnych badań archeoorientalistycznych
- organizacja wymiany badawczej i budowa zespołów badawczych.
- wspieranie przygotowania projektów badawczych, badań terenowych oraz publikacji naukowych
- zatrudnienie laborantów oraz badaczy spoza UW (doc, post-doc)
- organizacja konferencji naukowych związanych z archeoorientalistyką
Jednostka koordynująca działanie
- Wydział Orientalistyczny
- Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej
- Instytut Archeologii
Jednostki zaangażowane w realizację działania
- Wydział Orientalistyczny
- Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej
- Instytut Archeologii