Ta strona wykorzystuje ciasteczka ("cookies") w celu zapewnienia maksymalnej wygody w korzystaniu z naszego serwisu. Czy wyrażasz na to zgodę?

Czytaj więcej

II.3.5. Środkowoeuropejski Sondaż Społeczny – fiszka

Realizacja celu IDUB

  • II.3. Podniesienie zdolności do współpracy poprzez zwiększenie posiadanego potencjału badawczego

Nazwa POB/Grupy działań

Opis działania

Cele

Głównym celem działania jest stworzenie unikalnego zasobu danych dotyczących społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej oraz najważniejszych procesów społecznych zachodzących w regionie. Na działanie składają się dwa podstawowe filary – dwukrotna realizacja badania panelu Środkowoeuropejski Sondaż Społeczny oraz realizacja dwóch badań uzupełniających: polskiej części International Social Survey Programme (ISSP) oraz Polskiego Sondażu Uprzedzeń (PPS).

W ramach Środkowoeuropejskiego Sondażu Społecznego planowane są dwa dwufalowe badania panelowe na porównywalnych i ogólnokrajowych reprezentatywnych próbach w Polsce, Słowacji, Czechach, Niemczech, Austrii i na Węgrzech. Badanie zaplanowane jest na lata 2021-2025 (pierwsze badanie odbędzie się w latach 2021-2022, drugie badanie – w roku 2025). Sondaż ma formę cykliczną, co umożliwia porównania sekwencyjne pomiędzy oboma badaniami, jak również panelowe porównania pomiędzy dwiema falami obu badań. Sondaż pozwoli na zrozumienie przemian regionów – skoncentrowany będzie na aktualnych wyzwaniach społecznych (m.in. migracje, trauma historyczna, radykalizacja polityczna, przemiany myślenia o demokracji, stosunki międzygrupowe, formy tożsamości narodowych, stosunek do szczepień przeciw COVID-19) i będzie stanowić unikalne źródło wiedzy dla badaczy z wielu dyscyplin uniwersyteckich. Będzie też umożliwiał lepsze zrozumienie procesów zachodzących w regionie. Sondaż powstaje w formie partycypacyjnej i będzie zawierał moduły wyłonione w drodze konkursowej spośród propozycji zgłoszonych przez zespoły z różnych jednostek UW.

Lista wyłonionych w konkursie modułów tematycznych, realizowanych w pierwszym badaniu (2021-2022):

  1. Akceptacja mitów na temat zgwałceń w świetle teorii usprawiedliwiania systemu –- Kamilla Bargiel-Matusiewicz (Wydział Psychologii UW)
  2. Rozmiary postaw punitywnych wobec przemocy – Paweł Ostaszewski (Centrum Analiz Kryminologicznych UW)
  3. Znaczenie kapitału społecznego dla rozwoju usług społecznych w transformacji technologicznej – Beata Łopaciuk-Gonczaryk (Wydział Nauk Ekonomicznych UW)
  4. Religia – Nadzieja – Demokracja – Elżbieta Ciżewska-Martyńska (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW)
  5. Identyfikacja lokalna a otwartość na migrantów wewnętrznych: rola identyfikacji narodowej i zaufania – Zuzanna Brunarska (Ośrodek Badań nad Migracjami UW)
  6. Niepewność zatrudnienia w dobie transformacji cyfrowej – Katarzyna Śledziewska (DELab UW)
  7. Badanie porównawcze czytelnictwa w krajach Europy Środkowo-Wschodnie – Magdalena Paul (Wydział Dziennikarstwa Informacji i Bibliologii UW)

Elementem dodatkowym projektu jest przeprowadzenie na polskiej próbie reprezentatywnej badania International Social Survey Programme. ISSP jest międzynarodowym programem badawczym obejmującym różnorodną tematykę z zakresu nauk społecznych. W roku 2021 ISSP zostanie zrealizowane w ramach działania II.3.5. Środkowoeuropejskiego Sondażu Społecznego. Badanie terenowe będzie obejmowało dwa główne moduły. W roku 2025 przeprowadzone zostanie w Polsce badanie obejmujące moduły ISSP uzupełnione o kolejną edycję Polskiego Sondażu Uprzedzeń (PPS), czyli diagnozy postaw międzygrupowych Polaków.

Działanie Środkowoeuropejski Sondaż Społeczny obejmuje też utworzenie nowej specjalizacji magisterskiej czyli programu Social Research Methods. Celem specjalizacji Social Research Methods jest wykształcenie u jej absolwentów umiejętności przydatnych w planowaniu badań oraz analizie danych z zakresu nauk społecznych. Są to umiejętności niezbędne zarówno do prowadzenia badań naukowych w obszarze psychologii społecznej, politycznej, socjologii empirycznej czy politologii, ale również niezwykle przydatne w obszarach psychologii różnic indywidualnych, psychologii klinicznej i zdrowia, psychologii osobowości, ekonomii, zdrowia publicznego czy badań nad migracjami. Umiejętności te są również powszechnie wykorzystywane w instytucjach komercyjnych (np. ośrodkach badania opinii publicznej), instytucjach administracji publicznej czy organizacjach pozarządowych gromadzących dane i wykorzystujących je w swoich działaniach. Absolwenci specjalizacji będą umieli wykorzystać dane Środkowoeuropejskiego Sondażu Społecznego wraz z polską edycją ISSP w swoich badaniach, analizach i pracy zawodowej.

Uzasadnienie

Dane z reprezentatywnych sondaży pozwalają na pozyskanie istotnej wiedzy o procesach społecznych. Uniwersytet Warszawski od lat stanowił ważny ośrodek takich badań. W Instytucie Studiów Społecznych UW realizowano Polski Generalny Sondaż Społeczny, jak również międzynarodowe badanie porównawcze International Social Survey Programme (ISSP). Na Wydziale Psychologii UW w cyklu czteroletnim przeprowadzany jest ogólnopolski Polski Sondaż Uprzedzeń (Polish Prejudice Survey). Najważniejsze badania porównawcze tego typu, takie jak europejski sondaż społeczny (ESS) czy światowe badanie wartości (World Values Study) są podstawą licznych publikacji naukowych w najbardziej prestiżowych periodykach naukowych. Dostarczają też niezwykle ważnej wiedzy dla działań praktycznych, polityk i interwencji. Współcześnie publikacje naukowe z zakresu nauk społecznych ukazujące się w czołowych czasopismach naukowych (np. PNAS czy Science) oparte są na wynikach badań porównawczych prowadzonych na dużych próbach.

Wiele z procesów społeczno-politycznych, kulturowych, gospodarczych i psychologicznych jest specyficznych dla regionu Europy środkowo-wschodniej. Region ten, niegdyś bardzo różnorodny etnicznie, jest dziś jednym z najbardziej homogenicznych w Europie. W wielu państwach pojawiają się podobne wyzwania: populizmu, wzrostu nierówności społecznych, niskiego zaufania, konfliktów na tle pamięci zbiorowej, traumy historycznej, skomplikowanych relacji z sąsiadami oraz relacji międzygrupowych. Brak dotąd było dedykowanych badań porównawczych, które pozwalałyby uchwycić specyfikę regionu porównując poszczególne kraje między sobą. Proponowane działania będą stanowiły zatem unikalne przedsięwzięcie, które pozwoli na lepsze zrozumienie regionu Europy Środkowo-Wschodniej.

Projekt umożliwi też stworzenie – w oparciu o niepowtarzalne, istniejące na UW, Archiwum Danych Społecznych – repozytorium danych zgromadzonych w ramach sondaży.

Zadania w ramach projektu

  1. Stworzenie podstawowego zespołu projektowego – interdyscyplinarnego zespołu badawczego obejmującego socjologów, psychologów społecznych oraz innych ekspertów z różnych dziedzin w oparciu o współpracę w ramach Sojuszu 4EU+ oraz istniejących kontaktów regionalnych.
  2. Opracowanie rdzenia sondażu Środkowoeuropejskiego Sondażu Społecznego.
  3. Opracowanie polskiej wersji modułów sondażu ISSP oraz wybranych bloków Polskiego Sondażu Uprzedzeń do realizacji w formie badania stacjonarnego.
  4. Ogłoszenie konkursu na moduły tematyczne zawarte w sondażu (konkurs otwarty dla zespołów z różnych jednostek Uniwersytetu Warszawskiego).
  5. Dwukrotna realizacja (fieldwork) rdzenia sondażu (w roku 2021 i 2025).
  6. Element panelowy (drugi pomiar) przeprowadzony w roku 2022 i 2025 na respondentach biorących udział w badaniu sondażowym.
  7. W każdej edycji badania tematyczne moduły poświęcone tematyce m.in.: migracji, zaufania, nierówności społecznych, polityk publicznych, praworządności, traumy historycznej, mowy nienawiści. Moduły tematyczne będą tworzone przez zespoły z innych jednostek Uniwersytetu Warszawskiego.
  8. Harmonizacja danych sondażowych w ramach Archiwum Danych Społecznych w ramach polityki otwartego dostępu do danych (Open Science).
  9. Współpraca z partnerami zagranicznymi przy tworzeniu głównych narzędzi, realizacji badania oraz w analizie wyników badania (m.in. z partnerami Uniwersytetu w Heidelbergu oraz Uniwersytetu ELTE w Budapeszcie)
  10. Analizy statystyczne danych uzyskanych w badaniach sondażowych, opracowanie raportów cząstkowych z badań.
  11. Prezentacja publiczna wyników badań w ramach mikrokonferencji otwartych dla naukowców i interesariuszy.
  12. Specjalizacja magisterska Social Research Methods oparta na analizach danych z sondaży przygotowująca młodą kadrę do analiz ilościowych danych sondażowych.
  13. Warsztaty analityczne dla doktorantów i zaawansowanych studentów oparte na danych uzyskanych w ramach projektu, prowadzone przez najwybitniejszych metodologów i statystyków z czołowych uczelni badawczych

Jednostka koordynująca działanie

  • Wydział Psychologii

Jednostki zaangażowane w realizację działania

  • Instytut Studiów Społecznych
  • Ośrodek Badań nad Migracjami